Jak podłączyć włącznik schodowy?

Włącznik schodowy to urządzenie, które pozwala na sterowanie światłem w pomieszczeniu z dwóch różnych miejsc. Stosowany jest najczęściej na klatkach schodowych, gdzie jeden włącznik montowany jest na dole, a drugi na górze schodów. Takie rozwiązanie umożliwia np. włączenie światła na parterze przed wejściem na schody i wyłączenie go po wejściu na piętro (lub odwrotnie). 

Zastosowanie układu łączników schodowych wymaga poprowadzenia odpowiednich przewodów pomiędzy puszkami włączników. Warto pamiętać o tym już na etapie układania kabli od instalacji elektrycznej, ponieważ w późniejszym czasie operacja ta będzie wymagała dodatkowego kucia ścian. Schemat podłączenia włączników schodowych jest prosty, jednakże zaleca się dokładne zapoznanie z instrukcją, aby uniknąć błędów podczas montażu.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Praca z prądem elektrycznym jest niezwykle niebezpieczna i wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności. Aby zminimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia nieszczęśliwego wypadku, przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac konieczne jest wyłączenie napięcia prądu w instalacji elektrycznej. Praca przy włączonej instalacji niesie za sobą ogromne ryzyko porażenia prądem, które może spowodować poważne uszkodzenia zdrowia, a nawet śmierć.

Rodzaje włączników schodowych

Na rynku dostępne są różne rodzaje włączników schodowych. Najpopularniejsze z nich to włączniki pojedyncze i podwójne. Włączniki pojedyncze służą do sterowania jednym źródłem światła w pomieszczeniu, natomiast włączniki podwójne pozwalają na sterowanie dwoma różnymi źródłami światła (np. światłem górnym i światłem oświetlającym stopnie schodów). Wybór odpowiedniego włącznika schodowego zależy od tego, jaki efekt chcemy uzyskać.

Eltech-Poz oferuje szeroki wybór pojedynczych i podwójnych włączników schodowych.

Montaż włączników schodowych

Rodzaje przewodów elektrycznych

Przed rozpoczęciem prac instalacyjnych zalecane jest zapoznanie się z rodzajami przewodów elektrycznych oraz zasadami ich prawidłowego łączenia. Przystępując do montażu włączników schodowych, będziemy mieć do czynienia z przewodami wielożyłowymi. Każdy przewód wielożyłowy składa się z poszczególnych żył, które są oplecione izolacją o określonym kolorze. Kolor izolacji nie jest przypadkowy i informuje o rodzaju oraz funkcji danej żyły, ułatwiając odpowiednie łączenie przewodów elektrycznych. Dodatkowo wszystkie żyły przewodu wielożyłowego pokryte są warstwą izolacyjną zewnętrzną (z reguły w kolorze białym), która tworzy jeden przewód elektryczny. Przy podłączaniu włączników schodowych będziemy mieć do czynienia najczęściej z przewodami trzyżyłowymi i czterożyłowymi (korespondencyjnymi).

Przewód trzyżyłowy składa się z trzech żył:

• fazowej (oznaczenie L),
• neutralnej (oznaczenie N),
• ochronnej (oznaczenie PE).

Przewód fazowy występuje najczęściej w kolorze brązowym, czarnym lub szarym. Jest on połączony bezpośrednio z transformatorem sieci zasilającej i przewodzi prąd elektryczny o napięciu 230 V. Dotknięcie tego przewodu w przypadku niewyłączenia prądu w instalacji może skutkować silnym porażeniem. Przewód ten jest niezbędny do prawidłowego działania urządzeń elektrycznych.

Przewód neutralny występuje najczęściej w kolorze niebieskim i jest połączony z punktem neutralnym transformatora sieci elektrycznej. Podobnie jak w przypadku fazy, przewodzi on prąd elektryczny, jednakże jego dotknięcie nie powinno skutkować porażeniem. Wynika to z faktu, iż w przewodzie neutralnym występuje napięcie o bardzo małej wartości (lub jego brak), które mieści się w granicach od 0 do kilku woltów. Teoria jednak mówi, że należy zawsze stosować odpowiednie środki ostrożności, gdyż w praktyce może dojść do awarii układu i nieszczęśliwego wypadku. Przewód neutralny jest również niezbędny do prawidłowego działania urządzeń elektrycznych.

Przewód ochronny występuje w kolorze żółto-zielonym i połączony jest z uziemieniem albo przewodem neutralnym transformatora sieci elektrycznej (w zależności od rodzaju sieci). Nie jest on niezbędny do prawidłowego działania urządzeń elektrycznych, ale pełni istotną rolę w ochronie człowieka przed porażeniem, na wypadek wystąpienia usterki elektrycznej urządzenia. 

Omówione kolory przewodów elektrycznych odnoszą się do współcześnie obowiązujących standardów. W przypadku instalacji występujących w starszych budynkach kolory te mogą się różnić, dlatego zawsze należy pamiętać o zachowaniu szczególnej ostrożności i dokonywaniu wszelkich prac przy wyłączonej instalacji elektrycznej. W przypadku łączenia przewodów o różnych kolorach zaleca się oznaczenie ich taśmą izolacyjną o wówczas obowiązującym kolorze, aby nie pomylić sekwencji przewodów w przyszłości lub w przypadku dokonywania prac przez inną osobę.

Przed przystąpieniem do pracy

Należy pamiętać, iż wszelkie prace związane z instalacją elektryczną powinny być wykonywane przez osoby wykwalifikowane, które znają zasadę działania układów elektrycznych oraz stosują wymagane środki bezpieczeństwa.

Przed przystąpieniem do pracy trzeba przygotować odpowiednie narzędzia i zaopatrzyć się w dwa włączniki schodowe oraz kilka sztuk złączek instalacyjnych wago (złączki te będą wykorzystywane do łączenia poszczególnych przewodów elektrycznych). Podczas wykonywania prac instalacyjnych będą potrzebne takie narzędzia, jak: obcinaczki boczne, ściągacz do izolacji żył, ściągacz do izolacji zewnętrznej oraz wkrętak krzyżowy.

Podłączanie wyłączników schodowych krok po kroku

Przed rozpoczęciem łączenia przewodów elektrycznych należy usunąć część białej izolacji zewnętrznej (za pomocą ściągacza lub nożyka, tak aby nie uszkodzić przewodów elektrycznych). Następnie należy usunąć izolację wewnętrzną z poszczególnych żył przewodu (na długości około 10 mm).

Łączenie przewodów rozpoczynamy od przewodów ochronnych i neutralnych, które znajdują  się pod pierwszym oraz drugim włącznikiem schodowym. Do połączenia tych przewodów można użyć złączek wago, które pozwolą na połączenie odbiornika (lampy) ze źródłem zasilania. 

Kolejnym krokiem jest podłączenie przewodów fazowych. Najpierw podłączamy przewód fazowy zasilający do styku ruchomego włącznika pierwszego, a następnie przewód fazowy od odbiornika do styku ruchomego włącznika drugiego. W następnej kolejności łączymy ze sobą oba włączniki schodowe, do połączenia których należy użyć dwóch przewodów korespondencyjnych (fazowych). Przewody korespondencyjne podłączamy do zacisków wyjściowych włączników schodowych - analogicznie w przypadku każdego z nich. Taki sposób połączenia umożliwia zamknięcie obwodu elektrycznego i sterowanie światłem z dwóch różnych miejsc.

Zakończenie prac

Po podłączeniu wszystkich przewodów układu należy włączyć zasilanie i sprawdzić działanie. Jeżeli włączniki schodowe będą działały prawidłowo, należy ponownie wyłączyć zasilanie, schować przewody w puszkach i zamontować włączniki na ścianie.